Herkesin işçi olduğu bir toplumda sosyal ilişkiler giderek azalır. Ticaret insanlar arasında bir geçim kaynağı olmaktan fazlasıdır. Bir sosyalleşme biçimidir. Üstelik oldukça gritf ilişkiler oluşturur.
Birbiri ile ticaret yapan insanlar arasında bir hukuk oluşur. Ödeme günleri , ziyaretler gibi bazı kavramlar işin içine girer. Zamanla tecrübe edilen iyi kötü tecrübeler soununda bazı sınırlar konulur. En kötü olanlar bile bu sınırları çiğnemez. Yazılı olmayan bu kurallar sadece ticaret eden esnaflar arasında kalmaz. Toplumun tamamına yayılır. Ve bir çok ortak değer ortaya çıkar. Toplum bu açıdan birbirine daha derin bir bağ ile bağlanır.
Fakat aksi durumda yani esnafların yokolduğu büyüyenlerin bir karadelik gibi sürekli büyüdüğü günümüz sistemlerinde sosyal ilişkiler oldukça sınırlı ve sığ kalıyor. Bir esnaf için yüksek cirosu bereket, şükür ya da kısmet gibi bir çok kavramı barındırırken bir müdür ya da supervisor için yükselmesine ya da yerini korumasına yardım eden bir rakamdan öteye gidemez. Bu rakamı elde ettiği alt çalışanları ise yine sadece bir ayrıntıdır.
Şirketler her geçen gün daha da büyürken büfeler bile zincir olup kartelleşirken, ticaretten alışverişten uzak kalan işçiler gittikçe yalnızlaşır ve bencil hale gelir. Çoçukları yakınlarıderken daha az girişimci daha az değer ortaya çıkar. Kimse potansiyelini ortaya koymaz. Özellikle çoğunluğu temsil eden asgari ücretliler. Canını çıkarsa alacağı para değişmez. Övgü bile duymaz. Ne de olsa o paraya o işi yapacak biri bulunur...
Ezcümle en azından ülke içinde esnafın alanları belirlenmeli. Büyük sermaye sahiplerinin bu alanlara girişi kısıtlanmalı ya da engellenmeli. Mesela market, gıda, tostçui dönerci vs. gibi bazı alanlar toplumun vicdanı ve geleceği için esnaf arasında kalmalı.
Yoksa büyüme kendini yutan bir karadeliğe dönüşür. Ve ilk olarak hükümeti vurur.
Kapitalizm açgözlülüğü besler ve bankalar yardımı ile küçükleri bitirir. Sermaye ve para gittikçe belli bir grubun eline geçer. Sonra savaş çıkar. sınırlar değişir. Para biraz saçılır. Sonra tekrar aynı şeyler olur.
Halbuki insanların hem hür olarak girişimde bulunabileceği hem de bazı düzenlemeler ile kötü olanlarının önüne geçebilecek Başka bir Yol daha var !
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder