Malum bu günlerde herkes pür dikkat Dolar/ TL kurunu takip ediyor. Doların "inanılmaz" yükselişi karşısında kimse kayıtsız kalamıyor. Peki dolar neden yükseliyor ?
Medya da en çok dillendirilen en önemli etken ABD ile aramızda olan kriz. Haksız da değiller Trump'ın saldırgan politikaları, doların kırılgan olduğu bir günde twitter üzerinden açıkladığı önemli bir ithalat (yani mal satıyoruz ülkeye dolar giriyor) kalemimiz olan çelik ve alimünyum üzerine koyulan ek vergiler , geçmişten gelen halkbank krizi , rahip krizi doları hareketlendirdi. Ülkeden dolar bazında çıkışlar oldu azalan doların yanında artacağını öngören birilerininde dolara yatırım yapması ile dolar iyice yükseldi. Ben bu satırları yazarken dolar şu an 7.022. Biraz daha artabilir.
Fakat ben tüm bunların ötesinde çok daha önceden bunu öngören ingiliz bir Ekonomist olan Tim Lee'ye dikkat çekmek istiyorum. Tam 7 yıl önce Tim Lee Dolar / Tl kurunun 7 TL'ye geleceğini iddia etmişti. NY Times'da geçitiğimiz bir makalede bu durum şöyle açıklanıyor:
"Dünya çapındaki merkez bankaları o dönemde, mali krizden sonra ayaklanma mücadelesi veren ekonomilerine para pompalıyordu. Lee ise Türk bankalarının hızla büyüyen Türk şirketlerine borç verebilmek için dolarla borç aldığını fark etti. Aynı zamanda, Türkiye ekonomisinin yabancı yatırımcılardan gelen fonlara giderek daha bağlı olmaya başladığını gördü. Bu durumun, 1997’deki Asya mali krizinden önceki yıllarda Tayland’da olanlara benzediğini fark etti. Yatırımcılara gönderdiği aylık notlarda da Türkiye meselesine ve oradaki risklere değinmeyi sürdürdü."
Merkez bankalarının ortalığa trilyonlarca taze dolar saçmasının yan etkilerinden biri, Türkiye gibi sıcak ekonomilerdeki hükümetlerin ve şirketlerin yatırımlarını finanse etmek için dolarla borçlanmasını kolaylaştırması. Uluslararası Finans Enstitüsü’ne göre, bugün şirketlerin yabancı para birimleriyle aldıkları borç miktarı hiç olmadığı kadar yüksek: 5,5 trilyon dolar. Türkiye de öne çıkan gelişmekte olan ülkeler içinde dolarla borçlanmanın en yüksek olduğu ülke: Şirketlerin dolar borçları Türk ekonomisinin yüzde 70’ine tekabül ediyor. Türk lirası değer kaybettikçe borçları geri ödemeleri zorlaştığından, sorun alacaklıları da ilgilendirecek şekilde büyüyor."
Tim Lee ucuz dorlarla borçlanan başka ekonomileri de benzer bir tehlikenin beklediğine dikkat çekiyor: “Küresel nakit nehiri kuruyacak, dolar fırlayacak ve finansal kriz nöbetleri başka yerlerde de kendini gösterecek. Bana kalırsa yatırımcılar önce gelişmekte olan ülelerden, sonra Avrupa’dan ve nihayetinde Amerikan piyasalarından çekilecek. Bu sefer artık banka krizi değil, mali krizi patlak verecek.”
İlginç olan Tim Lee'nin bu açıklamaları sırasında ne Trump başkandı ne Suriye krizi bu denli derindi ne de Türkiye'de darbe teşebbüsü gibi yoğun saldırılara maruz kalmıştı. Tim Lee ekonomik göstergelere bakarak yaptığı tespitler tüm bunlardan bağımsızdı. Nitekim yukarıda saydığım gelişmelerin bir çoğu o günlerde gerçekten öngörülemezdi.
Ekonomik göstergeler ile tüm bu krizler bir araya geldiğinde o zamanlar çok karamsar ilan edilen Tim Lee bile iyimser kalabilir. Doların artması yalnızca bizi değil tüm Dünyayı etkileyecek ve Trump bu duruma kafa üstü gidiyor.
Bu Durumun çok keskin sonuçları olacaktır. Dengeler değişecek. Benim umudum ise Doların bir ortak para birimi gibi kullanıldığı bu yıllarda itibari para sisteminin tartışmaya açılması. Ve hatta bunun üzerinden bir kapitalizm tartışmasınında alevlenmesi. Siyaset ve bağımsızlık bağlanmında yapılacak bu tartışmaların bir çok şeyi değiştirmesini umuyorum...
https://www.lalegulhaber.com.tr/dunya/kur-krizini-yedi-yil-onceden-tahmin-etmisti-kuresel-bir-cokus-bekliyor/18630
http://medyascope.tv/2018/08/12/kur-krizini-yedi-yil-once-haber-veren-tim-lee-kuresel-bir-cokus-bekliyor-turkiye-madendeki-kanarya/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder